Blog

In de landbouw wordt vaak gepraat over ‘voorlopers’. Die term is afkomstig uit het innovatie- en adoptiemodel van Rogers. Dit model beschrijft de introductie van innovaties en onderscheidt vijf adoptiestadia, gekoppeld aan vijf groepen. Deze groepen worden aangeduid met de engelse termen innovators, early adopters, early majority, late majority en laggards. Het model van Rogers wordt vaak in marketing van innovaties gebruikt en is inderdaad mooi zichtbaar in de introductie van bijvoorbeeld de pc en de smartphone.

In de westerse wereld zijn we welvaart vooral gaan zien als materiele, economische welvaart. Voor veel burgers is het hoogst haalbare dat je onbeperkt spullen kan kopen en meerdere keren op vakantie kunt gaan. Tegelijk komen we er met elkaar achter dat dit niet voor iedereen weggelegd is en dat dit ten koste gaat van dingen die zich wat minder goed in geld laten uitdrukken. Om juist die andere zaken wel in beeld te kunnen brengen, heeft het Centraal Bureau voor de Statistiek het concept van ‘brede welvaart’ uitgewerkt.

‘Geen boeren, geen voedsel’ is een veelgehoorde leus bij de boerenprotesten tegen het stikstofbeleid van de overheid. Een waarheid als een koe: we zijn (ook in Nederland) voor onze voedselvoorziening afhankelijk van ‘boeren’ over de hele wereld. De uitspraak ‘zonder Nederlandse boeren geen voedsel‘ heeft een minder algemene geldigheid. In principe kan ons rijke land uitstekend al het voedsel dat we nodig hebben op de wereldmarkt kopen.

De wereld is behoorlijk veranderd sinds Poetin zijn buurland Oekraïne is binnengevallen.

Op 4 november mocht ik een bijdrage leveren aan een webinar over klimaatadaptatie in de landbouw. Ik vroeg mij daar af of klimaatverandering de gamechanger is voor de landbouw van de toekomst.

Mijn vader, die onlangs op 87-jarige leeftijd is overleden, groeide op in een arm boerenarbeidersgezin. Het verschil tussen rijke boeren en hun arme arbeiders was schrijnend in het Zeeuwse Walcheren. Dat mijn vader later zelf, samen met zijn broer, een eigen bloembollenbedrijf begon en daar een goede boterham mee verdiende, heeft hem altijd verwonderd en dankbaar gestemd.

In mijn eerste blog sloot ik af met de constatering dat de traditionele route van innovatie waarschijnlijk onvoldoende gaat helpen om de stijgende kosten en risico’s het hoofd te bieden. Nu een verdere verkenning van wat wèl kan. Dat zijn geen sluitende antwoorden, maar wel een aantal denkrichtingen. Ik laat het graag over aan de beoordeling van de lezers of dit zinvolle richtingen zijn.

Landbouw is een economische activiteit, waarmee mensen hun geld (proberen te) verdienen door het verkopen van producten en diensten. Dat geldt voor boeren maar ook voor afnemers, toeleveranciers, adviespartijen etc. Er zijn af en toe mensen die dit ter discussie stellen, alsof ‘de economie’ het probleem is en dat het nu tijd wordt voor ‘ecologie’. Hoe dit er dan uitziet, is mij nog niet helder geworden, maar één ding weet ik vrij zeker: de komende tien jaar is landbouw zeer waarschijnlijk nog een economische activiteit.

We staan aan de vooravond van de Tweede Kamerverkiezingen, in Nederland traditioneel hét moment van onze democratie. Er is al veel geschreven en gezegd over de landbouwparagrafen van de verschillende politieke partijen, maar volgens mij is het veel interessanter om te kijken naar wat er na de verkiezingen gaat gebeuren. Ik ben geen politicoloog en zeker geen profeet, maar een beetje logisch nadenken lukt mij nog wel.

Onlangs had ik een interessante bijeenkomst over de kennisagenda voor de akkerbouw, met vertegenwoordigers van de sector en kennisaanbieders. Het plan was om een aantal thema’s te benoemen en te kijken hoe we daar met een aantal partijen een kennisaanbod voor kunnen organiseren. Het aardige was dat we op iets heel anders uitkwamen. We waren het er namelijk vrij snel over eens dat de opgaven voor de komende tien jaar zo groot zijn, dat we dat niet redden met optimalisatie van het huidige landbouwsysteem.