Veelgestelde vragen
Algemeen
Het initiatief voor het project Boerderij van de Toekomst komt van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Wageningen University & Research (WUR) heeft vervolgens de boerderij ontworpen samen met experts uit kennisinstellingen en bedrijfsleven.
De Boerderij van de Toekomst wil het platform zijn voor ketenpartijen, landbouworganisaties, overheden en maatschappelijke organisaties om de discussie te voeren over het huidige grote economische systeem waar de landbouw onderdeel van is.
Het Fieldlab is een akkerbouwbedrijf van 25 ha. Hier testen en demonstreren we innovaties in een praktijkomgeving. De basis van het Fieldlab is een vruchtwisseling met acht gewassen in strokenteelt. Eén deel met stroken van drie meter en één deel in stroken van 22 meter. In deze opzet is het mogelijk om bijvoorbeeld robots, sensoren, circulaire meststoffen, robuuste rassen en groene middelen te testen en te demonstreren.
De proeftuin voor agro-ecologie en technologie is onderdeel van de Boerderij van de Toekomst. Hier wordt op verschillende thema’s van de Boerderij van de Toekomst deelonderzoek gedaan. Deelaspecten zoals niet-kerende en ondiepe grondbewerking, rijpadensystemen, groene gewasbescherming, strokenteelten, mengteelten en agro-forestry, worden hier onderzocht en ontwikkeld. Maar ook nieuwe technologieën worden hier eerst uitgeprobeerd zoals drone-toepassingen en nieuwe robots.
De hier ontwikkelde kennis wordt samengebracht in het Fieldlab, waar alle elementen in samenhang en op (semi) praktijkschaal verder worden getest en gedemonstreerd.
Ja, onderzoekresultaten van de Boerderij van de Toekomst verzameld op het Fieldlab zijn voor iedereen beschikbaar inclusief zo mogelijk de achterliggende data.
Het project Boerderij van de Toekomst verzamelt verschillende gegevens van het Fieldlab, om de prestaties op verschillende doelen en indicatoren te kunnen bepalen. Het is voor derden ook mogelijk om hier extra gegevens te (laten) verzamelen indien de basisdata van Boerderij van de Toekomst niet voldoen.
De onderzoeksprojecten die plaatsvinden op de Proeftuin voor Agro-ecologie en Technologie zijn apart gefinancierd. Daarvoor gelden de afspraken over openbaarheid die met de betreffende financiers/opdrachtgevers zijn gemaakt.
De Boerderij van de Toekomst wordt door het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit gezien als de schakel tussen onderzoek en praktijk en als belangrijk onderdeel van het uitvoeringsplan naar kringlooplandbouw. Door de inhoudelijke breedte van de Boerderij van de Toekomst is er al snel een relatie met andere projecten in onderzoek en praktijk. Waar mogelijk zoeken we samenwerking en zijn de faciliteiten van de Boerderij van de Toekomst beschikbaar voor andere projecten. Daarnaast kan de Boerderij van de Toekomst ook een bijdrage leveren aan de onderzoeks- en innovatieagenda voor kringlooplandbouw.
Het is bekend dat de teelt van gewassen in steeds grotere monoculturen zowel tot een lage weerbaarheid tegen ziekten en plagen leidt als tot een lage biodiversiteit. Een hogere ruimtelijke gewasdiversiteit draagt bij aan meer weerbaarheid en biodiversiteit. Strokenteelt is een vorm van ruimtelijke gewasdiversiteit die ook nog goed met een groot deel van de bestaande mechanisatie efficiënt is uit te voeren. Daarom is er voor de toepassing van strokenteelt gekozen.
Een groot probleem in de akkerbouw is verdichting van de ondergrond. Samen met klimaatverandering veroorzaakt dit risico’s op hoge opbrengstderving. Onbereden teeltbedden is een teeltsysteem dat de bodem aanzienlijk minder belast. Dit systeem werkt met vaste rijpaden en kan met beperkte aanpassingen met het huidige machinepark uitgevoerd worden.
De grootste uitdaging is om de oogstwerkzaamheden vanaf vaste rijpaden uit te voeren. Dat lukt in de praktijk vaak nog niet. Deze uitdaging wordt in het Fieldlab van de Boerderij van de Toekomst onderzocht met partners die bestaande apparatuur aanpassen of zelfs volledig nieuwe oogstmachines ontwikkelen.
Het hele idee van de Boerderij van de Toekomst is erop gericht om biodiversiteit te bevorderen. Zowel in de bodem als erboven. Een hoge ruimtelijke gewasdiversiteit, voldoende aanvoer van organische stof en ecologisch beheer van akkerranden, slootkanten en aangrenzende wegbermen bevorderen in hun samenhang de biodiversiteit.
Kringlooplandbouw en de toekomst
Ons huidige voedselproductiesysteem is niet langer houdbaar. Bodem, biodiversiteit en schoon water, basisvoorwaarden voor voedselproductie in de toekomst, staan onder zware druk in de huidige landbouwpraktijk.
Daarnaast neemt de beschikbaarheid van toegelaten chemische bestrijdingsmiddelen snel af en moet de landbouw veel meer weerbaar worden gemaakt tegen de extreme weersomstandigheden als gevolg van klimaatverandering.
De Boerderij van de Toekomst schrijft niets voor, maar werkt aan oplossingen.
Veel telers geven aan dat ze de problemen die ontstaan door bijvoorbeeld klimaatverandering, het wegvallen van steeds meer (chemische) gewasbeschermingsmiddelen, de toenemende druk op de bodemkwaliteit en de toenemende kosten voor o.a. grond, arbeid en energie niet op kunnen lossen binnen het huidige teeltsysteem.
In het onderzoek vergelijken we allerlei oplossingen met elkaar, onder andere op de Proeftuin voor Agro-ecologie en Technologie, ook onderdeel van de Boerderij van de Toekomst in Lelystad.
Zo hebben we een aantal van deze mogelijke oplossingen uitgewerkt op het Fieldlab. We kwamen toen bijvoorbeeld uit op strokenteelt en vaste rijpaden. Wij denken dat die het beste bijdragen aan een duurzamer landbouwpraktijk.
De Boerderij van de Toekomst heeft een toekomsthorizon van vijf tot tien jaar. Zo passen we in bedrijfsverband allerlei innovaties toe die nu in de pioniersfase zitten: strokenteelt, diversie precisielandbouwtoepassingen en circulaire meststoffen. Daarnaast werken we ook aan oplossingen voor de lange(re) termijn (tien tot dertig jaar). Dit doen we samen met bedrijven en onderzoekorganisaties.
Nee, het Fieldlab is geen blauwdruk, maar laat zien hoe het zou kunnen. De doelen van de Boerderij van de Toekomst zijn in het Fieldlab vertaald naar de concrete situatie van akkerbouw op jonge zeeklei, zoals in Flevoland of in de Wieringermeer.
Financieel en economisch
We zijn in Nederland onderdeel van een veel groter economisch systeem, met import en export. We hebben hier relatief hoge kosten ten opzichte van onze buitenlandse concurrenten (grond, arbeid, milieumaatregelen).
Bij de Boerderij van de Toekomst hebben we er daarom bewust voor gekozen om kostenstijging zoveel als mogelijk te beperken. Om bijvoorbeeld te voorkomen dat strokenteelt veel meer tijd kost, combineren we deze teelt met robotisering.
Verder willen we om die reden samenwerken met zowel overheden als ketenpartijen. Alleen op die manier kunnen we realistische oplossingen bedenken die de meerkosten van kringlooplandbouw moeten compenseren.
De verwachting is dat op de lange termijn het machinepark behoorlijk gaat veranderen. De mate van verandering is echter afhankelijk van de teeltsystemen die een boer gaat toepassen. In veel gevallen is er op de korte termijn een stapsgewijze aanpassing van het machinepark mogelijk. Bijvoorbeeld voor de toepassing van rijpadensystemen of strokenteelten kan op de korte termijn nog voor een belangrijk deel met beperkte aanpassingen op het bestaande machinepark gewerkt worden.
Boerderij van de Toekomst en de praktijk
Uw bedrijf is anders dan de Boerderij van de Toekomst in Lelystad. U moet echter dezelfde uitdagingen en bedreigingen het hoofd bieden als we dat op de Boerderij van de Toekomst in Lelystad doen. Daarom kunt u op uw eigen bedrijf nu al aan de slag met bijvoorbeeld rijpadenmechanisatie, strokenteelt of niet-kerende grondbewerking. De boeren die hier al mee zijn begonnen, werken vaak aan één uitdaging tegelijk. Dit voorkomt dat de veranderingen te ingewikkeld zijn en teveel risico’s opleveren. De Boerderij van de Toekomst ondersteunt u hierbij via bijvoorbeeld regionale innovatienetwerken voor akkerbouwers. Als u hiervoor belangstelling hebt, kunt u zich hiervoor aanmelden via onze pagina Meedoen.
De Boerderij van de Toekomst start in Lelystad. Hier is akkerbouw de grootste sector. Maar omdat kringlooplandbouw niet losstaat van de veehouderij, werken we samen met een melkveehouder in de buurt. Hiermee worden voer en mest uitgewisseld.
Er wordt gewerkt aan Boerderijen van de Toekomst in andere regio’s en sectoren.
Voor de akkerbouwmatige teelten zijn er op verschillende locaties initiatieven om met een vergelijkbaar concept te starten. Meest vergevorderd hierin zijn Noord-Brabant en Groningen/Friesland. De verschillende regio’s zullen gaan samenwerken in een landelijk platform van Boerderijen van de Toekomst.
Boerderij van de Toekomst en gewasbescherming
In de afgelopen decennia is er veel kennis ontwikkeld die in potentie de afhankelijkheid van chemische gewasbescherming kan verminderen. Toepassingstechnieken zijn verbeterd en er wordt meer gewerkt met geïntegreerde gewasbeschermingsmethoden. Toch zijn veel ziekten, plagen en onkruiden nog niet voldoende beheersbaar zonder chemische gewasbescherming.
Bij de Boerderij van de Toekomst is daarom bewust gekozen voor een minimale inzet van chemische gewasbeschermingsmiddelen en alleen als alle andere gewasbeschermingsstrategieën (preventie, monitoren, biologische gewasbescherming) gebleken hebben niet te werken. Maar we sluiten het gebruik dus ook niet helemaal uit.
De moderne landbouw heeft zich in de afgelopen decennia ontwikkeld naar een gecontroleerd systeem. De glastuinbouw is daar een goed voorbeeld van. Helaas is in de vollegrond zo’n gecontroleerd systeem niet mogelijk of zelfs extra kwetsbaar.
Het is belangrijk om zoveel als mogelijk aan te sluiten bij natuurlijke processen. Bijvoorbeeld de natuurlijke verwering van kleigrond bij droogte of vorst. Of de rol van allerlei bodemorganismen in de afbraak van organische stof.
Ook bij het beheersen van ziekten, plagen en onkruiden kan gebruik gemaakt worden van deze natuurlijke processen. Denk aan de competitie tussen gewas en onkruid om licht en vocht, maar ook aan het aantrekken en benutten van natuurlijke vijanden. Deze agro-ecologische benadering sluit technologie niet uit, maar maakt hier juist gebruik van via bijvoorbeeld bodem- en gewassensoren of het plaats- en zelfs plant-specifiek werken.
Nee. De Boerderij van de Toekomst maakt wel gebruik van kennis en oplossingen die is opgedaan in het onderzoek naar biologische bedrijfssystemen. Het gebruik van chemische gewasbeschermingsmiddelen en kunstmest sluiten we echter niet op voorhand uit.
Daarnaast is biologische landbouw een weliswaar groeiende maar nog steeds relatief kleine nichemarkt, terwijl de Boerderij van de Toekomst ook oplossingen wil kunnen bieden voor de grote groep boeren die (voorlopig) nog geen meerprijs krijgt voor duurzaam geteelde producten.
Energie
Op termijn willen we in de Boerderij van de Toekomst af van het gebruik van fossiele brandstoffen. We onderzoeken mogelijkheden om elektrische trekkers in te zetten voor lichte werkzaamheden en bijvoorbeeld waterstoftrekkers voor de zwaardere werkzaamheden. Deze trekkers zijn op dit moment nog niet op de markt, we hopen wel snel prototypes te kunnen inzetten. De elektriciteit en waterstof zal dan afkomstig zijn van eigen opgewekte elektriciteit uit zon of wind. Daarnaast streven we naar een systeem zonder input van kunstmest, dat levert al een forse besparing op het gebruik van fossiele brandstoffen.
Meedoen met de Boerderij van de Toekomst
In de ontwerpfase van de Boerderij van de Toekomst in Lelystad heeft een groep van akkerbouwers en veehouders meegedacht over de opzet.
Boeren zullen nog steeds op veel manieren betrokken worden en blijven bij de Boerderij van de Toekomst:
- In de zogenaamde Programmaraad van de Boerderij van de Toekomst zitten vertegenwoordigers van BO Akkerbouw. De Programmaraad adviseert op hoofdlijnen.
- In verschillende themagroepen (Agro-ecologie, Energie, Mechanisatie, Data en precisietechnologie, Reststromen en kringlopen en Verdienmodellen) zullen agrariërs vertegenwoordigd zijn. Deze themagroepen adviseert de Boerderij van de Toekomst inhoudelijk.
- Een klankbordgroep van boeren gaat andere boeren adviseren bij de praktische uitvoering op hun eigen bedrijf.
- Tijdens fysieke workshops, open dagen en excursies en daarnaast digitale webinars kunnen alle geïnteresseerde boeren hun ideeën delen en van gedachten wisselen.
Wilt u meedoen met Boerderij van de Toekomst? Ga dan naar de pagina Meedoen en meld u aan voor het onderdeel waarvoor u belangstelling hebt.