Op basis van de emissies die er zijn is het in de landbouw onmogelijk om echt 100% klimaatneutraal te zijn. Dat zegt projectleider van Boerderij van de Toekomst Wijnand Sukkel. Volgens hem is het wel mogelijk om de emissies te compenseren en zo te streven naar een zo hoog mogelijk percentage van klimaatneutraliteit. Bij Boerderij van de Toekomst zijn ze daar volop mee bezig en zijn de resultaten veelbelovend.
In de akkerbouw worden vooral koolstofdioxide (CO2) en lachgas (N2O) uitgestoten. Die eerste komt door het fossiele energie gebruik, de tweede wordt veroorzaakt door de productie van stikstof-kunstmest en stikstofbemesting. En omdat lachgas 310 keer zo sterk is als CO2 is daar nog veel in te winnen. Volgens Sukkel is het onmogelijk om de lachgasemissies naar 0 te brengen omdat planten nou eenmaal stikstof nodig hebben om te groeien. “Maar we kunnen het toepassen van N-kunstmest wel sterk verminderen door de stikstofbemesting efficiënt in te zetten en door gebruik te maken van hernieuwbare bronnen. Door restromen te hergebruiken.”
Verminderen van lachgasemissies
Wat ook een positief effect heeft op de lachgasemissies is het rijpadensysteem. Een goede bodemkwaliteit zorgt volgens Sukkel voor minder lachgasemissies. “Bij Boerderij van de Toekomst passen we het rijpadensysteem toe en zien we een vermindering van de lachgasemissies met 20%. Dat geeft hoop voor de toekomst.” Wat tevens hoop geeft is dat Boerderij van de Toekomst streeft naar een stikstof-efficiëntie (NUE) van 75% en dat ze daar ook al bijna op zitten. De stikstof-efficiëntie is de verhouding tussen de nuttige afvoer van stikstof en de aanvoer. Hoe hoger dat percentage, des te lager de milieuverliezen zijn en hoe efficiënter het gebruik van grondstoffen is. “Omdat wij op 75% zitten hoeven we weinig stikstof aan te kopen en hebben we dus ook minder verliezen”, laat Sukkel weten. De gemiddelde stikstof-efficiëntie in Nederland zit momenteel op ongeveer 55%.
Verminderen van het gebruik van fossiele energie
Boerderij van de Toekomst doet ook z’n best om van het fossiele energiegebruik af te stappen. Sukkel: “We zijn druk bezig met het produceren van waterstof en het zelf opwekken van energie met zonnepanelen en windmolens. Hiermee kunnen we ons machinepark in principe op hernieuwbare energie laten draaien” Sukkel weet ook dat dit voor de praktijk nog niet haalbaar is. “De waterstoftrekker is voor de landbouw nog te kostbaar en hetzelfde geldt voor elektrische trekkers.” Bij Boerderij van de Toekomst testen ze al wel elektrische trekkers en zijn ze zich aan het oriënteren op de aanschaf van een waterstoftrekker. Sukkel hoopt deze machines de komende jaren in te kunnen gaan zetten op het fieldlab.
In de buurt komen van klimaatneutraliteit
Als je al deze maatregelen hebt ingevoerd, kom je volgens Sukkel nog altijd niet op 0 uit en heb je de emissies tot zo’n 70% verminderd. Met vastlegging van koolstof door verhoging van organische stof in de bodem, de productie van bio-based bouwmaterialen én het toepassen van houtige landschapselementen zoals bodem en struiken, kom je wel in de buurt van klimaatneutraal zijn. Sukkel: “De opslag van koolstof in de bodem is gelimiteerd maar met de huidige organische stof aanvoer op Boerderij van de Toekomst zullen we het percentage organische stof in de bodem in zo’n 30 jaar tijd verhogen van 2% naar 3%.” Deze maatregelen komen terug in het nieuwe ontwerp van Boerderij van de Toekomst waar momenteel aan gewerkt wordt. “Met de reductie van het fossiele energiegebruik, de lachgasemissies en het compenseren met koolstofopslag worden we zo goed als klimaatneutraal.”
Druk vanuit de markt
Volgens Sukkel is het belangrijk dat ook de praktijk bezig gaat met het verminderen van broeikasgasemissies in combinatie met een verhoogde weerbaarheid tegen klimaatverandering. Dat het laatste belangrijk is blijkt maar weer uit de zeer natter herfst en winter van 2023/2024, waardoor rooivruchten soms niet geoogst konden worden. Daarnaast hebben zowel nationale als internationale ketenpartijen grote ambities uitgesproken voor de vermindering van broeikasgasemissies uit de landbouw. Volgens Sukkel zullen afnemers er dan ook steeds vaker om gaan vragen. “Het gaat hier om een combinatie van het verminderen van de oorzaken en de gevolgen van klimaatverandering. Landbouw heeft in beiden een belangrijke rol. Voor ketenpartijen is leveringszekerheid een belangrijke overweging. Bij Boerderij van de Toekomst krijgen we al veel vragen en opmerkingen van grote partijen die steeds meer willen weten over klimaatneutraliteit. Dit gaat dan meestal onder de vlag van wat men regeneratieve landbouw noemt. De druk vanuit de markt gaat de komende jaren steeds groter worden verwacht ik.”