Buiten reden veldrobots rond die onkruid wiedden. Binnen praatten boeren, wetenschappers en andere betrokken partijen over de onderwerpen verdienmodellen, autonome voertuigen, agroforestry, gewasbescherming, data/techniek en circulaire bemesting: tijdens de eerste editie van Future Farming & Food Experience werkten zij samen aan een plan voor een vitale landbouw.
Het moet anders in de landbouw, daar is iedereen het wel over eens. Maar een uitgekristalliseerde boerderij van de toekomst is er nog niet. Tijdens het openluchtfestival Future Farming & Food Experience gingen betrokken partijen met elkaar in gesprek over de landbouw van de toekomst. Een van de dialogen ging over bemesting. Mest is nodig voor de groei van planten en komt in allerlei vormen voor, denk aan compost, dierlijke mest, humane mest èn kunstmest. Gesprekleiders Pieter de Wolf en Klaas Schenk vertellen wat hen opviel aan de gesprekken.
Oekraïne
“De oorlog in Oekraïne maakt duidelijk hoe afhankelijk de landbouw is van kunstmest,” zegt Pieter de Wolf, senior praktijkonderzoeker duurzame landbouw. “Kali komt uit mijnen in Belarus en Rusland, dus die export ligt stil door de oorlog in Oekraïne. En stikstofkunstmestproductie kost heel veel fossiele energie. In Europa staan fabrieken (bijna) stil door de hoge energiekosten, die ook het gevolg zijn van de oorlog. Hierdoor zijn de prijzen torenhoog. Tijdens Future Farming & Food Experience waren de prijzen al aan het stijgen. Maar niemand had goed nagedacht over de vraag ‘kan ik in de toekomst hierdoor nog wel kunstmest blijven gebruiken zoals ik normaal gesproken altijd deed? Het is dus van belang om efficiënter om te gaan met kunstmest, bijvoorbeeld door nog scherper te bemesten en vanggewassen beter in te zetten. Daarnaast kan je bijvoorbeeld in de melkveehouderij meer gebruik maken van klaver in het gras als stikstofbinder. De besparing van stikstofkunstmest is niet alleen goed voor de portemonnee, maar ook goed voor het klimaat omdat je fossiele energie bespaart bij de productie.”
Humane mest
“De deelnemers brachten verschillende onderwerpen in,” vult akkerbouwer Klaas Schenk aan. Hij is gespecialiseerd in het telen van hoogwaardige pootaardappelen. “De gesprekken gingen over wetgeving, de beschikbaarheid van fosfaat en stikstof uit dierlijke mest en over het gebruik van humane mest. Uit humane mest wordt op beperkte schaal fosfaat in de vorm van struviet teruggewonnen, en ook voor stikstof zijn er ontwikkelingen gaande. Maar een gewas heeft ook andere elementen nodig. Er moet altijd een vorm van bemesting bij, want de behoefte van de plant en de opbrengstzekerheid van gewassen zijn belangrijk.”
Volgens De Wolf zijn de deelnemers ook wat huiverig voor het gebruik van humane mest vanwege mogelijke verontreinigingen, zoals medicijnresten. “Als we de fosfaatkringloop op wereldschaal beter willen sluiten zal de inzet van humane mest vroeg of laat weer in beeld moeten komen. De mijnen waar fosfaat nu vandaan komt raken een keer leeg. De deelnemers gaven aan dat het belangrijk is om meer onderzoek te doen naar het terugwinnen van fosfaat en stikstof uit rioolslib om het op een veilige manier te kunnen gebruiken.”
Volgende stappen
Het festival Future Farming & Food Experience mag wat Klaas Schenk betreft meer exposure krijgen, zodat meer agrariërs weten dat zij kunnen meepraten over belangrijke onderwerpen zoals precisietoepassingen. “We moeten meer inzetten op precisietoepassingen. Denk aan real-time meten en volgen van gewasbehoefte (groei, opname) en van de beschikbaarheid uit de bodem zodat de boer naar gewasbehoefte kan bemesten.” De Wolf: “Ik denk dat je daar modellen voor nodig hebt waarin gewasgroei wordt gemodelleerd en modellen die de bodemprocessen voorspellen. Die moet je natuurlijk combineren met metingen aan gewas en bodem.”
Biostimulanten
Daarnaast is het volgens Schenk belangrijk om het werken met biostimulanten onder de knie te krijgen. “Dat zijn producten die effect hebben op de groei en de weerstand van planten. Ook al zijn het geen oplossingen die morgen klaar zijn, met de strenger wordende nomen is het van belang om op deze zaken meer te kunnen sturen.” Volgens De Wolf blijven we wel kunstmest nodig houden. “Sluit de fabrieken niet omdat ze veel energie gebruiken. Met een lagere bemesting wordt de opbrengst van het land op lange termijn ook minder. Vooral voor andere delen van de wereld, waar de bodems al arm zijn, kan dat problematisch zijn.”
Mesttekort
De Wolf voorziet ook dat het huidige dierlijke mestoverschot in Nederland weleens een mesttekort zou kunnen worden. “De veehouderij is een belangrijke leverancier voor de bemesting van akkerbouwers. Veehouders moeten op dit moment meer mest afvoeren van hun bedrijven omdat ze minder mogen gebruiken. Er is dus een overschot. Maar onder andere door de stikstofplannen van het kabinet kan er een krimp komen in de veehouderij en dus in de dierlijke mest. Hier moeten we rekening mee houden. Al met al zitten is het onderwerp bemesting zeer actueel. Het is opeens zover: kunstmest is schaars en duur geworden.”
Zie ook Werken aan een plan voor een vitale landbouw tijdens Future Farming & Food Experience, deel 1: Gewasbescherming en Werken aan een plan voor een vitale landbouw tijdens Future Farming & Food Experience, deel 2: Data/techniek.